Z archiwów KNF

Gdzieś w mrokach internetu, zakryta czarną zasłoną*, znajduje się strona konferencji poświęconej kredytom w walutach obcych. Odbyła się w Warszawie, 20 października 2010 roku. Wiele tego dnia powiedziano słów ważkich, jednakże ze wszystkich prezentacji zdecydowanie najciekawszą wygłosił Krzysztof Broda, zastępca dyrektora zarządzającego Pionem Nadzoru Bankowego w KNF.
Jego wystąpienie “Measures to reduce the scale of foreign exchange lending in Poland” – zarówno w wersji audio, jak pdf znajdziemy na stronie konferencji.

Banki wymknęły się spod kontroli

Krzysztof Broda rozpoczyna swoją przemowę od próby przekonania publiczności jaką to świetną robotę wykonało KNF wprowadzając rekomendację S, po której liczba kredytów indeksowanych i denominowanych w CHF spadła z 60% w II kwartale 2006 do 40% w II kwartale 2007 roku. Bankom jakoś w końcu udało się ominąć te “straszne obostrzenia” nałożone przez KNF, bo w III kwartale 2008 roku procent kredytów CHF dobił do rekordowej wartości 80%. Pan Broda wyjaśnia ten fenomen m.in. “Brakiem minimalnych norm dotyczących oceny zdolności kredytowej” – innymi słowy bankom udawało się wtedy skutecznie ominąć nakładane przez KNF obostrzenia dotyczące przyznawania kredytów i naciąganiem “zdolności kredytowej”. Zdaniem Krzysztof Brody nawet “konserwatywne banki” uległy w tym czasie pokusie łatwych zysków.

Slajd 5 prezentacji “Measures to reduce the scale of foreign exchange lending in Poland”

Na następnym slajdzie Broda tłumaczy jakie są tego konsekwencje. Klienci nie są zapoznani z ryzykiem walutowym – ryzyko to na ogół nie jest przez nich dostrzegane, a mówimy tu nie o roku 2007 czy 2008, ale o tym jaką wiedzę i doświadczenia posiadali klienci w 2010 roku, 2 lata po szoku walutowym po upadku Lehman Brothers. Według słów dyrektora Brody klienci wciąż nie mają wiedzy o ryzyku walutowym. Dyrektor zastanawia się w jaki sposób wyglądałaby sytuacja, gdyby klientom zaoferowano produkt, który kompensuje ryzyko walutowe – jak wówczas wyglądałyby koszty obydwu produktów – kredytu w PLN i waloryzowanego do CHF – ta wartość oznaczona jest na slajdzie na żółto ze znakiem zapytania.

Slajd 6 prezentacji “Measures to reduce the scale of foreign exchange lending in Poland”

Ban na kredyty waloryzowane walutą obcą

Opowiadając się za wprowadzeniem ograniczeń (używając sformułowania “ban”) dotyczących kredytów waloryzowanych do obcych walut dyrektor Broda wymienia m.in. następujący powód: niektóre banki wolą kredyty waloryzowane do obcych walut ze względu na wyższe marże, dodatkowe zyski ze spredów i niższą konkurencję na rynku takich produktów. W tym czasie rezygnacja z kredytów FX w Polsce nie była jeszcze przesądzona i próby ograniczenia tej formy kredytowania były wyraźnie kontestowane przez lobby bankowe. Na konferencji w 2010 roku Broda opowiadał się za ograniczeniem kredytów FX i koniecznością przeciwstawienia się bankom i ich próbom tworzenia zysku za wszelką cenę kosztem stabilności systemu bankowego, finansów państwa i dobra klienta.
Ważne jest to, że Broda w żadnym momencie wydaje się nie mieć pretensji do konsumentów ani winić ich za to, że wówczas (w 2010 roku) wciąż wybierają “tańsze” kredyty waloryzowane do walut obcych (w tamtym czasie banki przestawiły się już na kredyty w euro). Dlatego też Broda jest za tym, by ograniczyć bankom możliwości zarabiania na kredytach waloryzowanych do walut obcych i zlikwidować ryzyka systemowe z tym związane.

Grzechy banków

Potwierdzenie nadużyć do jakich dochodziło podczas akcji kredytowej opartej na umowach zakładających waloryzację kursem franka szwajcarskiego znajdujemy także w prezentacji Andrzeja Kotowicza, Eksperta Departament Nadzoru Sektora Bankowego Urząd Komisji Nadzoru Finansowego wygłoszonej podczas spotkania „Nowelizacja Rekomendacji S (II) – przesłanki wprowadzenia”, dnia 24 września 2010 roku. Autor stwierdza tam:
“Największe ryzyko związane jest z kredytami z lat 2006-2008, które były udzielone w szczycie „gorączki” na rynku nieruchomości, a jednocześnie zostały udzielone na wyjątkowo liberalnych zasadach (bardzo wysokie LTV, bardzo długi okres kredytowania, bardzo duży udział kredytów w CHF, zaniżanie kosztów utrzymania i brak pełnej weryfikacji zdolności kredytowej) (str. 4 prezentacji).
Ekspert KNF w 2010 roku bił na alarm i ostrzegał o zbliżającym się niebezpieczeństwie związanym z pogarszającą się jakością kredytów waloryzowanych do walut obcych pisząc w swojej prezentacji:

“W I półroczu 2010 r. zaobserwowano narastanie niekorzystnych zjawisk w portfelu kredytów mieszkaniowych:
• wzrost kredytów ze stwierdzoną utratą wartości o 0,7 mld zł, tj. o 23% (rok/rok o ponad 40%, a w okresie ostatnich 18 miesięcy o blisko 90%)
• wzrost odpisów z tytułu kredytów mieszkaniowych do poziomu 0,5 mld zł, tj. o 60% (niepokoi silny wzrost odpisów w II kwartale br. – o ponad 70% w stosunku do I kwartału br. i o blisko 75% w stosunku do II kwartału ub.r.)”

Kotowicz podkreślał wtedy też:

“Kredyty z utratą wartości i kredyty z opóźnieniem w spłacie to dwa różne pojęcia
• na koniec czerwca br. wartość kredytów o opóźnieniem w spłacie powyżej 30 dni wynosiła 4,6 mld zł i stanowiła 1,8% całego portfela (na koniec I kwartału br. odpowiednio 4,2 mld zł).”

Warto pamiętać o słowach eksperta KNF w kontekście serwowanej nam przez ostatnie 2 lata dezinformacji o rewelacyjnej rzekomo spłacalności kredytów indeksowanych i denominowanych do walut obcych. Jak się mają te mające uspokoić opinię publiczną enuncjacje do podanych przez eksperta danych, znanych już w 2010 roku, kiedy kurs CHF był o 25% niższy niż obecnie?
Na slajdzie 12 prezentacji znajdziemy zdanie: “Jedną z głównych przyczyn wysokiej średniej wartości kredytu walutowego jest możliwość wykazania przez klienta wyższej zdolności kredytowej.” co potwierdza znane nam (często z własnego doświadczenia) przypadki, w których bank dowodził, że klient nie ma zdolności kredytowej w złotych, ale miał w przypadku umowy o kredyt waloryzowany do waluty obcej.

Pan Andrzej Kotowicz zdaje się zapominać o tym, co napisał powyżej, kiedy w 2013 w swoim opracowaniu “Ocena wpływu na sytuację sektora bankowego i polskiej gospodarki propozycji przewalutowania kredytów mieszkaniowych udzielonych w CHF na PLN według kursu z dnia udzielenia kredytu.”bierze się po raz kolejny za ten temat. Ale to już zupełnie inny rozdział historii KNF.
***
Archiwa KNF i innych instytucji zawierają prawdopodobnie wiele jeszcze ciekawszych dokumentów i zapisów audio. Zapewne jeszcze więcej znajdziemy przeglądając zasoby dokumentów bankowych z opiniami prawnymi na temat wzorców umów, założeniami do kalkulatorów rat kredytów i kalkulatorów zdolności kredytowej. Wydaje się jednak, że to praca przeznaczona nie dla historyka, ale dla prokuratora.

 

*W chwili kiedy to piszę strona częściowo przesłonięta jest czarną zasłoną. Aby ją zdjąć klikamy na czarnej zasłonie prawym przyciskiem myszy, wybieramy “Zbadaj” (lub “Sprawdź element”) i usuwamy  linię <div id=”overlay”></div> . Czarna zasłona znika.

Edytowane 3 lutego 2017

Według informacji podanych w internecie strona UKNF została “zhakowana”. W trosce o dostęp do informacji publicznej, która obecnie nie jest osiągalna na stronach źródłowych publikuję materiał UKNF, który został pobrany zanim strona została zaatakowana przez nieznanych sprawców.

Panel 2:

Zawiera m.in. zapis audio panelu Krzysztofa Brody, zastępcy dyrektora zarządzającego Pionem Nadzoru Bankowego w KNF “Measures to reduce the scale of foreign exchange lending in Poland”. Ciekawa (momentami) jest także dyskusja na zakończenie panelu.

Measures to reduce the scale of foreign exchange lending in Poland – Krzysztof Broda, Deputy Managing Director Banking Supervision, Polish Financial Supervision Authority

Panel 1:
– Bank Lending in Emerging Markets in Latin America and Emerging Europe – Jorge Ivan Canales-Kriljenko, Senior Economist, International Monetarny Fund
– The Global Credit Crunch and Foreign Banks’ Lending to Latin America: Implications for Eastern Europe – Kamil Herman, International Monetary Fund
– Macro-prudential tools aiming to reduce the scale of foreign exchange lending – Hungarian experiences – Julia Kiraly, Deputy Governor, National Bank of Hungary
– Foreign Currency Mismatches in CEE EU Countries – Martin Reiner, Head of Section EU Countries Division
– The Vienna Initiative – Mark Le Gros Allen – Senior Regional Representative Central and Eastern Europe, International Monetary Fund
– Addressing Private Sector Currency Mismatches in Emerging Europe – Piroska M. Nagy, Office of the Chief Economist EBRD

Podsumowanie konferencji

Prezentacje ze spotkania 24 września 2010 rok w UKNF

Prezentacja_A_Kotowicz

Prezentacja_R_Woreta

Informacja UKNF dotycząca ryzyk związanych z kredytami walutowymi zaciąganymi przez gospodarstwa domowe – 29 lipca 2010 r.

ryzyka_kredytow_walutowych_28.07.10