Prezentujemy zapis najważniejszej dla kredytobiorców, ale też najciekawszej ze względu na tezy, które podczas niej padły, części konferencji Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 15 stycznia 2021 roku. Całość wypowiedzi jest autorstwa prezesa Adama Glapińskiego. Pominięto tylko niektóre zdania. Śródtytuły pochodzą od redakcji.
Państwo nie może ponosić kosztów błędów banków komercyjnych
1:10:40 „Nasza odpowiedzialność jako NBP za kredyty dotyczy pewnych parametrów makroekonomicznych. Banki muszą same dać sobie radę z tym problemem.”
1:10:55 „Rozumiem te problemy banków, ale wynikają one z problemów sądowych. Sądy podejmują decyzje, które uważają za słuszne. Narodowy Bank Polski w żaden sposób nie może się do tego odnosić. To powoduje utrudnienia dla banków komercyjnych, ale nie może być przerzucane na koszt instytucji publicznych, na koszt Narodowego Banku Polskiego. To zarządy banków komercyjnych muszą temu sprostać. One podejmowały decyzje dotyczące udzielania kredytów >walutowych<. Myślę, że stosunkowo łatwo było im przewidzieć jak to się skończy, czy może się skończyć. Przecież to nie pierwszy raz jak udzielano w Europie kredytów w innej walucie niż ludzie zarabiają.”
1:12:45 “Państwo nie może ponosić kosztów błędnych decyzji zarządów banków komercyjnych.”
1:13:15 “Nie jest to sytuacja węgierska. U nas jest inna sytuacja. Co roku ubywa kredytów walutowych. One są lepiej spłacane niż kredyty złotowe. Pogorszenie tej sytuacji, czy groźba pogorszenia, wynika z decyzji sądów.”
1:13:35 “Jeśli Związek Banków Polskich lub poszczególne banki mają jakieś oczekiwania, uwagi w tym zakresie to powinny je kierować do sądów.”
1:13:50 “Nie będziemy się pozbywać rezerw walutowych by zdjąć z banków te problemy. Muszą to być inne pomysły niż tylko zwracanie się do państwa polskiego, do NBP, żeby rozwiązał ten problem kosztem całego społeczeństwa.”
1:14:40 “Według naszych danych banki nie są zagrożone tym problemem. Banki sobie dadzą radę, chociaż to będzie bolesne.”
1:15:10 “Zachęcamy wszystkie banki, by nastąpiło porozumienie co do rozwiązania tego problemu, ale wątpię, żeby to było możliwe, bo każdy bank jest w innej sytuacji.”
1:15:50 “Banki te muszą znaleźć porozumienie z kredytobiorcami, znaleźć jakąś ścieżkę konwersji na dużą skalę, bo my wcale nie wiemy jak klienci odniosą się do tych propozycji banków.”
1:16:00 “Propozycja szefa KNF Jastrzębskiego nie była z nami konsultowana, zaskoczyła nas, ale przyjmujemy ją jako dobrą. Rozumiemy ją jako apel do banków, by się szybko porozumiały, jakieś pomysły przedstawiły i znalazły dobrowolne porozumienie z klientami banków. A my będziemy temu sprzyjać.”
Prezes NBP mówi o odpowiedzialności karnej zarządów banków i stwierdza, że nikt w bankach nie tylko jej nie poniósł, ale nawet nie przeprosił za to co się stało
1:16:50 “Rozumiem problem tych banków, bo to często nie są te zarządy, co udzielały tych kredytów, co weszły na tę niebezpieczną ścieżkę. Przecież niektóre zarządy w sposób zupełnie absurdalny się w tym procesie pogrążyły. Zupełnie bez wyjścia i teraz wołają >Ratunku!<. Inne na ograniczoną skalę, inne w ogóle. Nie słyszałem o tym, by zarządy banków, które zabrnęły w tych kredytach >walutowych<, w sposób oczywisty łamiąc wszystkie zasady bezpieczeństwa, w jakikolwiek sposób poniosły uszczerbek w swoich zarobkach, w swoich kontraktach, w swoich karierach życiowych. Gdybyśmy podjęli decyzje sankcjonujące te rzeczy to ci prezesi i członkowie zarządów znowu staliby się prezesami, członkami zarządów i znowu podejmowali by kolejne tego rodzaju nieodpowiedzialne decyzje.”
1:17:40 “Przecież każdy student i każdy wykładowca ekonomii znał już takie problemy w Europie, kiedy były udzielane kredyty w innej walucie niż waluta, w której kredytobiorcy zarabiają.”
1:18:00 “Proszę pamiętać, że zarząd NBP podlega temu samemu prawu, co zarządy każdego komercyjnego banku. Żaden członek zarządu nie może działać wbrew interesowi banku centralnego! Nie może przyczyniać się do jego strat! Do uszczerbku w jego zasobach. Prokurator może wezwać każdego członka zarządu i prezesa NBP i zapytać: >jak pan mógł podjąć decyzję, która zaszkodziła NBP?< I odpowiedź, że >dla poprawy atmosfery, dla dobra większego< nie znajdzie zrozumienia. To można kolegom w celi opowiadać, że >poniosłem takie konsekwencje, a przecież nie dla swojej korzyści tylko dla dobra wspólnego<. Prawo takie jest. Widzimy co się dzieje z odpowiedzialnością za błędne decyzje przy okazji banku wołomińskiego1.
1:20:15 “Tłumaczyłem to prezesom banków komercyjnych wiele razy i dziennikarzom wiele razy i ciągle do tego wracamy. Bank centralny nie może działać jak święty Mikołaj.”
1:22:20 “Prawo musi być przestrzegane co do milimetra!”
1:22:35 “Na Węgrzech było kompletnie inaczej. Walił się cały system finansowy. W takiej sytuacji można interweniować, ale nie w celach doraźnych, aby pomagać zarządom banków.”
1:23:05 “To jest indywidualna odpowiedzialność zarządów banków, które ku zdumieniu opinii publicznej nie poniosły żadnej odpowiedzialności z tego tytułu! Czy słyszeliśmy chociaż jakieś publiczne >przepraszam< ze strony zarządów? Czy słyszeliśmy >pomyliliśmy się, nasze wykwalifikowane zespoły analityczne nam tego nie przewidziały, że ten kurs zmieni się tak, a my myśleliśmy, że się nie zmieni?<. Czy to tłumaczy kogokolwiek, że myślał, że będzie inaczej? Że myślał iż nikt nie wyjedzie mu z prawej strony, a ktoś wyjechał na czerwonym świetle? Proszę wskazać jakiegokolwiek z prezesów banków lub zarządy, które poniosły z tego tytułu konsekwencje.”
Prezes NBP wypowiada się sceptycznie o apelu przewodniczącego KNF
1:24:20 “Mówiąc o rozwiązaniu przewodniczącego KNF nie można oszacować jego kosztów, bo przecież tego rozwiązania nie ma na stole. Przewodniczący Jastrzębski zaapelował do banków i do klientów banków, by się porozumiały co do rozwiązania tego problemu i żeby dokonać konwersji kredytów >walutowych< na kredyty >złotowe<.”
1:24:50 “Od początku jest to mówione. Jak byłem doradcą prezydenta to prezydent w każdym swoim wystąpieniu wzywał banki komercyjne, które udzieliły kredytów >walutowych< żeby się porozumiały z klientami co do przekształcenia tych kredytów w >złotowe<. No i co z tego, że apelują? I wszyscy doradcy prezydenccy o to apelowali i wszyscy ekonomiści. A banki tego nie zrobiły.”
Banki nie wywiązały się ze zobowiązania przekształcenia kredytów “walutowych” w “złotowe”
1:25:20 “Pamiętam naradę w pałacu prezydenckim, gdzie zdecydowaliśmy jako instytucje Komitetu Stabilności Finansowej – NBP, KNF i BFG o tym, że ten bufor dla banków będzie zdjęty, a warunkiem tego, konsekwencją, czy zobowiązaniem banków było właśnie dobrowolne zobowiązanie banków do porozumienia z klientami i przejście na kredyt złotowy. Bufor został zdjęty, a banki nic nie zrobiły.”
1:26:00 “Pytaliśmy potem o to wielokrotnie dlaczego nic się nie dzieje. To odpowiedź Związku Banków Polskich, czy poszczególnych prezesów była następująca: >no myślimy o tym, ale nie widać zainteresowania, trudno się tu porozumieć, bo każdy bank ma inną sytuację itd.<”
Rozwiązanie systemowe powinno być sprawiedliwe
1:26:15 “To, co przedstawił przewodniczący Jastrzębski to jest ten pomysł, który prezydent Andrzej Duda od początku przedstawiał, bo jest on logiczny i prosty: jeżeli jest problem z tym kredytem to przeliczmy go i przekonwertujmy go na kredyt >złotowy<.”
1:26:30 “Ale oczywiście też, żeby klienci >walutowi< znaleźli się w analogicznej sytuacji ze >złotowymi<. To znaczy, żeby był taki sam dla tego, co kto wziął kredyt >w walucie<, jak i dla tego, co wziął kredyt >w złotym< i spłacał w międzyczasie >w złotym<. Bo też ze strony kredytobiorców, ich zorganizowanych grup, jak i adwokatów, którzy im pomagają – prawników, jest takie oczekiwanie, że nagle ci klienci walutowi znajdą się w o wiele lepszej sytuacji od tych >złotowych<, których jest o wiele, wiele więcej – miliony. Że płacili niższe raty, a na końcu mają kredyt przekształcony w złotowy. No to byłoby niesprawiedliwe. Oczywiście nie jestem od sprawiedliwości, ale mówię to jako osoba. Dla tych kredytobiorców >złotowych< byłoby to straszne poczucie niesprawiedliwości, że państwo polskie, regulatorzy dopuścili do takiej sytuacji rażącej niesprawiedliwości.”
1:27:30 “Kredyty walutowe wzięły osoby zwykle bardziej zamożne2. Chociaż wiemy też, że było także przymuszanie ludzi, by brali >walutowe<, że nie spełniają kryterium kredytu złotowego i mają wziąć >walutowe<. Ogólnie badaliśmy kredytobiorców >walutowych< i ich stan zamożności jest o wiele wyższy.”
Banki nie zrobiły nic zakładając, że sądy staną po ich stronie…
1:27:55 “To rozwiązanie prezydenta Dudy i jego doradców było od początku prezentowane przez Narodowy Bank Polski, przez Komisję Nadzoru Finansowego i Bankowy Fundusz Gwarancyjny: porozumiejcie się z klientami, opracujcie jakiś plan i go realizujcie. Dobrowolnie oczywiście, bo inaczej nie można. Wiadomo, że nie wszyscy klienci się zdecydują. Każdy ma własną kalkulację, różny poziom spłaty itd. Nie zrobiono nic. Nie zrobiono nic zakładając, że sądy będą po stronie banków, bo tak zawsze było. Przywykliśmy w Polsce, że banki o wszystkim decydują, mają wpływ na wszystko.”
…a szala sprawiedliwości przechyliła się na stronę kredytobiorców
1:28:40 “Ku zdziwieniu wszystkich, także i mojemu, sądy zaczęły nagle wydawać inne decyzje. Masowo, lawinowo zaczęły orzekać >w interesie kredytobiorców<. No niektórzy mówią złośliwe, że to dlatego, że większość sędziów albo członkowie ich rodzin też mają te kredyty. Nie sądzę, żeby to było takie proste, ale jest to może jakiś rodzaj wytłumaczenia.”
1:29:05 “W każdym razie szala się przeważyła na drugą stronę i banki się boją, że sądy będą takie decyzje podejmować. Kredytobiorcy zaczęli się organizować. Mają kancelarie, które na nich zarabiają i zarobią na pozytywnym wyniku tych procesów. Co więcej, mówi się o jakichś decyzjach Sądu Najwyższego. I banki rozpaczliwe probują znaleźć wyjście z tej obiektywnie trudnej sytuacji.”
1:29:30 “Ja nie mówię, że wszystkie zarządy to były te, które podejmowały decyzję o rozpoczęciu tego problemu. Przewodniczący Jastrzębski proponuje drogę, by do czegoś dojść i instytucje stabilności finansowej będą mu w tym pomagać. Możemy tworzyć analizy. Trudno mi się teraz zobowiązywać publicznie, ale mamy pewne pomysły. Ale to nie mogą być takie pomysły, że zrezygnujemy z ¼ rezerw walutowych.”
Banki dadzą sobie radę z problemem “frankowym”
1:30:25 “Banki według naszych szczegółowych analiz, aktualizowanych cały czas, dadzą sobie radę z tym problemem, poza… no może jest pewne >poza<. Chociaż oznacza to dla nich bardzo bolesny cios. Mówi się, że kto nie ryzykuje ten nie pije szampana. Ale z ryzykowaniem jest tak, że raz się pije, a raz się nie ma tego szampana. A nawet wina owocowego. Ryzyko ma to do siebie, że ponosi się koszty tego ryzyka. Inaczej nie byłoby też premii za ryzyko. Tak samo jest z ludźmi, których informujemy, że jeżeli znajdują gdzieś oprocentowanie lokat wyższe niż rynkowe to jest to związane z ryzykiem, a to oznacza, że nie zawsze będą mieli ten wyższy przychód, ale czasami może ich spotkać niepowodzenie. Koszt modelu proponowanego przez przewodniczącego Jastrzębskiego zależy od tylu założeń, że trudno ocenić jaki on będzie.”
Związek Banków Polskich jest zawsze bardzo aktywny w każdej sprawie
1:30:40 “Przewodniczący Jastrzębski jest najlepszym adresatem tego pytania i dziwię się, że nie jest uszczegółowiona jego odpowiedź. Rozumiem, że się toczą się jakieś rozmowy przewodniczącego Jastrzębskiego z bankami, ze Związkiem Banków Polskich, który jest przecież bardzo aktywny w każdej sprawie.”
1:31:55 “Myślę, że te rozmowy są już bardzo zaawansowane, że już znaleziono jakieś rozwiązanie i lada chwila nam je przedstawi. Jak je przedstawi, to Narodowy Bank Polski się wypowie w tej sprawie.”
Kredyty “walutowe” w ogóle nie powinny być udzielane
1:32:05 “My [NBP] w ogóle nie jesteśmy podmiotem w tej sprawie. My w ogóle w tym nie uczestniczymy. To w ogóle nie jest nasz problem. My w ogóle nie podejmowaliśmy w tej sprawie żadnych decyzji.”
1:32:25 “Jakby ktoś się nas spytał: >czy w ogóle kredyty >>walutowe<< powinny się pojawić, to byśmy odpowiedzieli bankom dając do zrozumienia i nie chcąc szkodzić prywatnym biznesom, że >>nie<<. Po prostu >nie<. Jest olbrzymie ryzyko.”
1:32:35 “Ci co brali te kredyty i byli wykształconymi ludźmi – skończyli Szkołę Główną Handlową, są doktorami, prezesami, to jak oni brali taki kredyt to wiedzieli – jest szansa, że będę miał taniej zbudowany dom, czy taniej kupię mieszkanie. Ale jest ryzyko, że drożej. Podejmuję to ryzyko, bo mam zasoby takie, że jak coś się stanie, to dam radę.”
Większość Polaków została przez banki bezczelnie wprowadzona w błąd
1:33:05 „Ale obawiam się, że przeważająca większość ludzi, zwykłych Polaków, została bezczelnie wprowadzona w błąd. Oni przy tym stole, przy którym się kredyt bierze byli mylnie informowani. Jacyś tam młodzi ludzie, dla których była to pierwsza praca mówili, że jest to wspaniała możliwość. >Tutaj złotowego pan nie dostanie, ale dostanie pan >>walutowy<< i on jest tańszy i łatwiejszy.< I ludzie jak idą do banku to zakładają, że jest to instytucja zaufania publicznego. Niestety, z ręką na sercu mogę powiedzieć, że jest tylko jeden bank zaufania publicznego i nikogo nie oszuka. To jest bank centralny – Narodowy Bank Polski. Oczywiście też Bank Gospodarstwa Krajowego, tam też jest skarb państwa. Biorę pełną odpowiedzialność. Ale poza tym, bank to jest prywatny biznes.”
Przypisy
- Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa (SK Bank) w Wołominie
- Dane KNF przeczą tezie, że kredyt “walutowy” przyznawany był osobom zamożniejszym. Cyt:
“Zwraca też uwagę duża liczba kredytów walutowych udzielonych osobom, których sytuację dochodową należy uznać za przeciętną, co przeczy tezie, o wysokich dochodach kredytobiorców walutowych (ponad 250 tys. kredytów udzielonych zostało kredytobiorcom, w przypadku których dochód netto nie przekraczał 4 tys. zł; do tego w granicach 4-6 tys. zł było ponad 150 tys. kolejnych kredytów). Można zatem stwierdzić, że w dużej części kredyty walutowe zostały udzielone osobom o przeciętnych dochodach. ”
RAPORT O SYTUACJI BANKÓW W 2011″ strona 87
https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/RAPORT_2011_31319.pdf