Stowarzyszenie oczekuje od Komisji Nadzoru Finansowego podjęcia stanowczych i niezwłocznych decyzji niezbędnych do ochrony depozytów klientów ze stosowaniem dyrektywy resolution włącznie.
Głośna afera związana z Komisją Nadzoru Finansowego pokazuje w jaskrawy sposób, że część właścicieli sektora bankowego przyzwyczajona jest do miliardowych zarobków, a straty wynikające z błędów w zarządzaniu i niewłaściwych standardów etycznych pracowników chce przerzucać na społeczeństwo i budżet państwa. Należy nadmienić, że zyski sektora bankowego w pewnym stopniu osiągane są także z naruszeniem polskich przepisów oraz unijnych Dyrektyw. Klienci są coraz bardziej świadomi swoich praw i coraz częściej skutecznie dochodzą ich na drodze sądowej. Także powołując się na przepisy Dyrektyw chroniących konsumentów i klientów.
W ocenie klientów w sposób najbardziej jaskrawy przepisy były łamane przez mający związek z aferą KNF Getin Noble Bank[1]. Zdaniem Stowarzyszenia to właśnie brak standardów etycznych, błędy w zarządzaniu oraz łamanie prawa są przyczyną obecnie trudnej sytuacji finansowej tego banku. Znajduje to odzwierciedlenie w opublikowanych nagraniach, na których Pan Leszek Czarnecki stwierdza, iż:
“Nie ukrywam swoich problemów i to jest cena agresywnego zdobywania rynku.”
Agresywny sposób zdobywania rynku opierał się m.in na oferowaniu produktów wysokiego ryzyka dla klientów nie przygotowanych do jego podjęcia (misseling) i zawierających liczne wady prawne, w tym nieuczciwe zapisy w umowach. Polisolokaty, opcje walutowe, kredyty “walutowe” przyniosły właścicielom Getin Banku ogromne zyski w poprzednich latach, gdyż całe ryzyko ponieśli klienci (m.in.z powodu braku należytej informacji o produkcie). Jednak obecnie, w obliczu ogromnej ilości pozwów, jakie klienci wytoczyli bankowi (są wokandy, na których obecne są jedynie pozwy wobec Getin Banku), wiele z tych kwot niesłusznie wpisanych w zyski banku i prowizje dla pracowników Getin będzie musiał oddać. Część osób już odzyskała bezprawnie pobrane kwoty[2]. Konieczność zwrotów klientom należnych odszkodowań już wkrótce może stać się dodatkowym obciążeniem dla tego banku.
W konsekwencji błędów w zarządzaniu Getin pojawiają się dodatkowe problemy. Bankom coraz trudniej jest windykować źle wyliczone należności. Po upadku instytucji Bankowego Tytułu Egzekucyjnego, banki dochodzą swoich roszczeń na podstawie nakazu zapłaty. Jednak w tej kwestii TSUE, wydał, w ostatnim czasie, wyroki, które jasno wskazują, że takie rozwiązanie prawne nie jest zgodne z Dyrektywą 93/13[3] [4]. A zgodnie ze statystykami zebranymi przez Stowarzyszenie, aż 90% klientów podważających nakazy zapłaty, w 2018 r. wygrało z bankami.
Na wynik finansowy banków będą miały także wpływ zwroty dokonywane na podstawie wyroków podważających wystawione BTE. Są już prawomocne wyroki, które zostały wydane nawet po licytacji nieruchomości[5]. W takich sytuacjach banki nie tylko muszą oddać uzyskane kwoty z licytacji ale także wypłacić odszkodowanie w związku z utratą nieruchomości.
Sytuacja Getin Banku była dostrzegana przez nadzór finansowy, który objął bank programem naprawczym, jak i przez media. Jeden z dziennikarzy postawił nawet odważne pytanie: “Czy Getin Bank to już zombie?[6]”. Autor tej publikacji zwraca uwagę, że:
“Patrząc na jakość udzielonych przez Getin przed 2010 r. kredytów można się przerazić. Z portfela 30 mld zł kredytów hipotecznych 4,8 mld zł to kredyty zagrożone. Aż 16% wszystkich! W branży bankowej średni odsetek zagrożonych kredytów hipotecznych to 2-3%. W Getinie – wielokrotnie więcej. Z tego kredytów frankowych jest 11,5 mld zł, z czego 13% to „uszkodzone”.
Stan taki miał miejsce tuż przed wybuchem afery GetBack. W naszej ocenie zakupy wierzytelności Getinu przez GetBack po cenie znacznie wyższej od rynkowej nie dawały szansy na odzyskanie choćby części tych kwot. W szczególności wobec kredytów odnoszących się do walut obcych, w których saldo przewyższa kwotę ustanowionego zabezpieczenia, pomimo wielu lat spłaty. Takie działanie spowodowało miliardowe straty obligatariuszy GetBack a efektem agresywnej sprzedaży obligacji, bez wymaganego pozwolenia, są słuszne roszczenia wobec sprzedawców.
Sprzedaż złych długów (NPL) pozwoliła chwilowo poprawić sytuację Getin Banku, jednak można mieć pewność, że po wybuchu afery GetBack problem ten wróci ze zdwojoną siłą. W tak trudnej sytuacji, zagrażającej stabilności finansowej, w celu ochrony depozytów, koniecznym jest stanowcza reakcja nadzoru finansowego. Po poprzednim kryzysie powstały rozwiązania mające chronić budżet państwa przed koniecznością ratowania banków. Jak zauważa Narodowy Bank Polski, sektor bankowy ma:
“niski udział kapitału własnego w relacji do aktywów (wysoka dźwignia finansowa), przez co możliwa jest szybka erozja kapitałów w przypadku wzmożonych wypłat depozytów i wyprzedaży aktywów po zaniżonej cenie.”[7]
Brak szybkiej reakcji nadzoru finansowego w obecnej sytuacji może doprowadzić do znacznych perturbacji na rynku bankowym. Jak wskazuje NBP: “System płatniczy jest najważniejszym kanałem, za pośrednictwem którego kryzys jednego banku może przenosić się na inne banki.[8]”. Dlatego też oczekujemy od Komisji Nadzoru Finansowego stanowczej i niezwłocznej decyzji niezbędnej do ochrony depozytów klientów ze stosowaniem dyrektywy resolution włącznie.
Ostatnie dni przyniosły także wiele komentarzy wygłaszanych publicznie sugerujących, iż przepisy prawa unijnego nie mogą być brane pod uwagę wobec banków. Wypowiedzi takie w naszej ocenie są niedopuszczalne i mogą doprowadzić do zaniechania działań niezbędnych do ochrony depozytów. Wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE[9] jest dla Polski obowiązkowe i pozwala do naprawy sytuacji banków, które poprzez swoją agresywną działalność, czy też czynniki losowe mogą doprowadzić do zagrożenia dla całego sektora bankowego.
[1] http://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2016-09-28/lista-toksycznych-bankow-tworzy-ja-stowarzyszenie-frankowiczow/
[2] http://torun.wyborcza.pl/torun/7,48723,23971094,wyrok-getin-noble-bank-ma-oddac-klientom-5-7-mln-zl.html
[3] http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=205674&pageIndex=0&doclang=PL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1304911&fbclid=IwAR2uIFtrtpe6SGK2F18FH84f0t5_6BYz_2EQ_2qxC5WzbvvfaCxwR2W0ndc
[4] http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=lst&docid=205930&occ=first&dir=&cid=1560671&fbclid=IwAR2EUlhECht_6Flmg49QOU0hbfJOPg8OUzSB1tRPj4tyZpx3zWFZ-doKPRA
[5] http://www.pozwalembank.pl/wp-content/uploads/2016/12/sygn.-akt-II-C-973_15.pdf?fbclid=IwAR3eNLlk4oiX0GCHOlaG95Vxzx4JyCakJTo5LnXPnJcLENIbHgmdE8gTe2Q
[6] https://subiektywnieofinansach.pl/getin-bank-trzy-wyzwania-nie-splacane-kredyty-brak-lojalnych-klientow/
[7] https://www.nbp.pl/systemfinansowy/Resolution.pdf
[8] https://www.nbp.pl/systemfinansowy/Resolution.pdf
[9] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014L0059&from=EN