W dniu 12 maja 2025 r., w ramach konsultacji publicznych, w Instytucie Nauk Prawnych PAN odbyło się seminarium dotyczące projektu tzw. ustawy frankowej, czyli ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw związanych z umowami kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego.
W wydarzeniu uczestniczyli m.in.:
- dr Daniel Mańkowski, wiceprezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
- dr Michał Ziemiak, Rzecznik Finansowy,
- prof. dr hab. Marcin Dziurda, Uniwersytet Warszawski, członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego,
- Arkadiusz Szcześniak, prezes Stowarzyszenia Stop Bankowemu Bezprawiu,
- dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich.
Twórcy projektu podkreślili, że nadrzędnym celem ustawy jest usprawnienie postępowań w sprawach frankowych poprzez zapewnienie sądom oraz stronom sporu – konsumentom i bankom – instrumentów procesowych, które, z poszanowaniem orzecznictwa TSUE, umożliwią szybsze rozstrzyganie tych spraw.
Warto zaznaczyć, że przedstawiciele Rzecznika Finansowego i UOKiK wyrazili stanowisko prokonsumenckie, zgodne z poglądami Stowarzyszenia Stop Bankowemu Bezprawiu. W seminarium uczestniczyli również sędziowie, wśród których aktywnie głos zabierali: sędzia SA Paulina Asłanowicz, wiceprezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sędzia SO Piotr Bednarczyk oraz sędzia SO Michał Maj z Sądu Okręgowego w Warszawie, znany z aktywności w zakresie pytań prejudycjalnych kierowanych do TSUE.
Dyskusja objęła następujące zagadnienia:
- **Art. 1 – zakres obowiązywania ustawy**
Ustawa obejmuje kredyty powiązane z frankiem szwajcarskim, wyłączając kredyty w innych walutach oraz umowy pożyczek. Złożono deklarację, że projekt zostanie rozszerzony o pożyczki frankowe, jednak obecnie nie ma zgody twórców na włączenie kredytów w innych walutach, co popiera Związek Banków Polskich. Wywołało to ożywioną dyskusję na temat kredytów i pożyczek w EUR, które stanowią około 3,7% wszystkich kredytów z ryzykiem walutowym (ok. 65 tys. umów o wartości 17,4 mld zł, w porównaniu do 250 tys. umów frankowych o wartości 64 mld zł, według danych Business Insider *).
Zwrócono uwagę na problemy związane z tzw. kredytami aneksowanymi (pierwotnie w PLN z WIBOR, zmienionymi na CHF z LIBOR) oraz kredytami Getin Noble Bank S.A. w upadłości, w których stroną jest syndyk masy upadłości. Nie osiągnięto zgody na objęcie tych kredytów ustawą. Stowarzyszenie Stop Bankowemu Bezprawiu opowiada się za włączeniem wszystkich kredytów i pożyczek z ryzykiem walutowym, w tym aneksowanych oraz tych z udziałem syndyka. Podkreślono, że przyspieszenie rozpatrywania spraw frankowych może pośrednio usprawnić procedowanie spraw w innych walutach (EUR, USD, JPY), wniosków o zabezpieczenie w sprawach Getin Noble Bank oraz umów aneksowanych, ponieważ w większości sądów sprawy te rozpatrywane są w tych samych wydziałach co inne sprawy cywilne, np. rozwodowe.
- **Art. 2, art. 20 ust. 2, 3 i 4, art. 21 – obligatoryjne zabezpieczenie roszczeń konsumentów**
Największa dyskusja dotyczyła automatycznego zabezpieczenia roszczeń “z mocy prawa” po doręczeniu pozwu bankowi. Podniesiono problemy związane z długim czasem doręczenia (nawet kilkunastomiesięcznym), co może wypaczyć automatyczne zabezpieczenie, oraz wady obligatoryjnego zabezpieczenia dla wszystkich konsumentów (np. w kontekście niespłaconego kapitału, podziału majątku przy rozwodach czy wpisów do BIK). Przyznano, że przepisy te zostaną zmodyfikowane, choć szczegóły nie są jeszcze znane.
- **Art. 4 – terminy zgłaszania zarzutu potrącenia**
Omówiono zmiany ograniczające możliwość potrącenia w postępowaniu apelacyjnym oraz wprowadzenie terminów na zgłaszanie tego zarzutu w pierwszej instancji. Dyskutowano również o wyłączeniu § 1 i 2 art. 203¹ k.p.c., aby ograniczyć powództwa banków o zwrot kapitału, zastępując je powództwami wzajemnymi (zwłaszcza w zakresie § 2),
- **Art. 7 – postępowanie wnioskowe o rozliczenie stron**
Złożono deklarację usunięcia tego przepisu lub powiązania go z potrąceniem i powództwem wzajemnym, z ograniczeniem czasowym do I instancji (np. do 6 miesięcy od rozpoczęcia sporu w pierwszej instancji), bez możliwości rozciągnięcia na II instancję. Podkreślono konieczność zamykania sporów w ramach jednego postępowania, najlepiej w pierwszej instancji.
- **Moment naliczania odsetek w kontekście potrącenia i rozliczenia**
Zaapelowano o cierpliwość, wskazując, że kwestie te powinny zostać rozstrzygnięte w orzecznictwie sądów apelacyjnych, Sądu Najwyższego i TSUE, dla dobra jednolitości orzecznictwa w sprawach cywilnych.
- **Regulacja kosztów sądowych**
Zwrócono uwagę na konieczność szczegółowych przepisów dotyczących kosztów sądowych w zakresie potrąceń i powództw wzajemnych.
- **Przesłuchiwanie świadków w sprawach frankowych**
Sędziowie opowiedzieli się za autonomią w tej kwestii. Nie kwestionowano przesłuchania świadków w formie pisemnej.
- **Ramowe uzasadnienia wyroków frankowych**
Dyskutowano o potrzebie ograniczenia objętości pism procesowych, powoływania dowodów i uzasadnień wyroków w tożsamych sprawach. Apelowano do pełnomocników procesowych o skracanie pozwów, wniosków, zażaleń i załączników, a do sędziów o zwięzłe formułowanie uzasadnień.
- **Ugody jako rozwiązanie sporów**
Sędzia SO Piotr Bednarczyk zaapelował do stron o zawieranie ugód, wskazując, że jest to najszybszy sposób rozwiązania problemów frankowych.
Seminarium zakończyło się deklaracją dalszych konsultacji w celu dopracowania projektu ustawy, z uwzględnieniem zgłoszonych uwag. Wydarzenie stanowiło istotny krok w kierunku usprawnienia postępowań frankowych, z wyraźnym akcentem na prokonsumenckie podejście i współpracę między środowiskami prawniczymi, sędziowskimi i konsumenckimi.