Stowarzyszenie zwraca się z prośbą do Sądu Najwyższego o ujednolicenie orzecznictwa w sprawach dot. kredytów “frankowych”

Stowarzyszenie Stop Bankowemu Bezprawiu wystosowało pismo do Sądu Najwyższego z prośbą o ujednolicenie orzecznictwa sądów w sprawach dotyczących tzw. kredytów “walutowych”.

Zdaniem Stowarzyszenia poważnym problemem jest brak jednoznacznego orzecznictwa w sprawach dotyczących kredytów złotowych indeksowanych i denominowanych w walutach obcych. Zaistniała sytuacja nie wynika z niejasnych  przepisów prawa, ale z braku stosowania przez sędziów orzekających w sprawach w/w kredytów obowiązującej Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993. Celem zilustrowania problemu Stowarzyszenie załączyło wraz pismem listę przykładowych wyroków, które w sposób rażący są niezgodne z Dyrektywą 93/13, w tym wyrok Sądu Najwyższego.

Stowarzyszenie pragnie także zwrócić uwagę na fakt, iż brak właściwej informacji o ryzyku związanym z danym typem umowy kredytowej i jego ekonomicznych konsekwencjach jest uznawany przez prawo unijne, w szczególności dyrektywę 93/13/EWG, za działanie nieuczciwe. W orzeczeniu z 20 września 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że na banku ciąży obowiązek przedstawienia w jasny i zrozumiały sposób wszystkich konsekwencji ekonomicznych zaciąganego zobowiązania. W ślad za tym orzeczeniem Sąd Najwyższy Hiszpanii w wyroku z 15 listopada 2017 r. uznał, że brak wyczerpującej informacji o ryzyku oznacza, że cały mechanizm powiązania kredytu z walutą obcą upada.

Nawiązując do tego aspektu problemu, w ocenie Stowarzyszenia niewielu sędziów ma świadomość współczesnych instrumentów finansowych stosowanych przez banki, w tym charakteru prawnego i ekonomicznego kontraktu FX Swap (CIRS). Z ustaleń poczynionych na podstawie dokumentów Międzynarodowego Funduszu Walutowego wynika, że banki w Polsce pod nazwą „kredytu” sprzedawały produkty spekulacyjne nie tylko przerzucając całe ryzyko walutowe na swoich klientów, ale również same je stwarzając.

Pismo skierowane przez Stowarzyszenie nawiązuje również do wniosku Rzecznika Finansowego z dnia 3 kwietnia 2017 roku o podjęcie uchwały SN mającej na celu rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie sądów rozbieżności co do wykładni prawa w odniesieniu do nieuczciwego charakteru warunków umów kredytowych.

Poniżej treść pisma.


SBB.III.P.13.2017                                                                     Warszawa, 11 grudnia 2017

 

 

Pani

prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf

Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego

Pl. Krasińskich 2/4/6

00-951 Warszawa 41

 

 

Zapytanie dotyczące możliwości ujednolicenia orzecznictwa w zakresie kredytów waloryzowanych do walut obcych oraz doprowadzenia go do zgodności z obowiązującym prawem unijnym.

Prośba o uzyskanie dostępu do informacji publicznej na podstawie Ustawy o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001 [Dz.U. 2001 Nr 112 poz. 1198][1]

 

Szanowna Pani Prezes,

Nawiązując do wniosku Rzecznika Finansowego z dnia 3 kwietnia 2017 roku [2] o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie sądów rozbieżności co do wykładni prawa w odniesieniu do nieuczciwego charakteru warunku umów, w szczególności kredytowych, Stowarzyszenie Stop Bankowemu Bezprawiu kieruje do Sądu Najwyższego pytania w trybie dostępu do informacji publicznej.

Choć w ocenie urzędów i przedstawicieli państwa, w tym m.in. prezesa UOKiK, „okoliczność, że wykonywane umowy o kredyt hipoteczny wyrażone w walucie obcej zawierają w swojej treści niedozwolone postanowienia umowne stanowi fakt notoryjny (powszechnie znany)[3], to jednak wciąż zdarzają się wyroki rażąco naruszające obowiązujące prawo unijne, Konstytucję oraz przepisy krajowe.

Mimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego z kwietnia 2015 r. ciągle [4] majątki tysięcy rodzin ciągle są licytowane na podstawie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego. Pomimo składania pozwów przeciw egzekucyjnych niektóre Sądy nie widzą podstaw do ustanawiania tzw. zabezpieczenia do czasu rozstrzygnięcia postępowania. Skutkuje to licytacją nieruchomości, której poszkodowany nie odzyska nawet po prawomocnym wyroku stwierdzającym nieważność umowy lub stwierdzających niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy.

Sytuacja taka powoduje, iż poszkodowani będą mieli roszczenia wobec Skarbu Państwa z powodu orzeczeń sądowych wydanych wbrew  Konstytucji.  Dodatkowo w przypadku orzeczeń sądowych oddalających roszczenia kredytobiorców lub uznających roszczenia banku wobec kredytobiorców na podstawie umów zawierających klauzule niedozwolone przy jednoczesnym braku poszanowania przepisów Dyrektywy 93/13, należy liczyć się z negatywnymi konsekwencjami prawnymi oraz finansowymi wymierzonymi przez TSUE.

 

Poważnym problemem jest również brak jednoznacznego orzecznictwa w sprawach dotyczących kredytów złotowych indeksowanych i denominowanych w walutach obcych. Zdaniem Stowarzyszenia zaistniała sytuacja nie wynika z samych przepisów prawa, bo tu zasady prawne nie powinny budzić żadnych wątpliwości, ale z braku stosowania przez niektórych sędziów orzekających w sprawach w/w kredytów obowiązującej Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993[5]. Celem zilustrowania problemu Stowarzyszenie przygotowuje pełną listę wyroków, które w sposób rażący są niezgodne z Dyrektywą 93/13.

Ponadto, do zagadnień, które wymagają szczególnej analizy ze strony Sądu Najwyższego należą w ocenie Stowarzyszenia następujące tematy:

– kwestia dopuszczalności waloryzacji salda kredytu bankowego poprzez zastosowanie miernika w postaci kursu waluty obcej w przypadku, w sytuacji gdy art. 76 Prawa Bankowego określa już dopuszczalną formę mechanizm waloryzacji w postaci zmiennego oprocentowania – w kontekście art. 3581 par. 5[6];

– dopuszczalność stosowania podwójnej waloryzacji – zarówno zmiennym oprocentowaniem, jak i dodatkowo kursem waluty obcej. (np: Uchwała Senatu z 26go kwietnia 1990[7] oraz Uchwała Siedmiu Sędziów: III CZP 141/91[8]);

– wypracowanie i ujednolicenie orzecznictwa odnośnie kwestii nie występowania “obrotu dewizowego” (w rozumieniu art. 2 Prawa Dewizowego), w przypadku gdy umowa kredytu indeksowanego lub denominowanego w walutach obcych nie przewidywała nawet możliwości wypłaty / przelewu dewiz przez bank.

– wypracowanie ujednoliconego poglądu w przedmiocie TSUE C312/14, które to orzeczenie odnosiło się do zasadniczo innego stanu prawnego niż sytuacja w Polsce (węgierski Kodeks Cywilny dopuszcza kredyty walutowe bez obrotu dewizowego, polski Kodeks Cywilny – nie).

Stowarzyszanie pragnie także przypomnieć, co nie jest oczywiste dla wszystkich składów orzekających, że zgodnie z Prawem Bankowym kredyty indeksowane oraz denominowane w walutach obcych są udzielone w złotych (art. 69 nakazuje skorzystać z kursu wymiany by dopiero  „wyliczyć kwotę kredytu”) [9] [10] [11].

 

Stowarzyszenie pragnie także zwrócić uwagę na fakt, iż brak właściwej informacji o ryzyku związanym z danym typem umowy kredytowej i jego ekonomicznych konsekwencjach jest uznawany przez prawo unijne, w szczególności dyrektywę 93/13/EWG, za działanie nieuczciwe. W orzeczeniu z 20 września 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że na banku ciąży obowiązek przedstawienia w jasny i zrozumiały sposób wszystkich konsekwencji ekonomicznych zaciąganego zobowiązania. W ślad za tym orzeczeniem Sąd Najwyższy Hiszpanii w wyroku z 15 listopada 2017 r. uznał, że brak wyczerpującej informacji o ryzyku oznacza, że cały mechanizm powiązania kredytu z walutą obcą upada[12].

Nawiązując do tego aspektu problemu, w ocenie Stowarzyszenia bardzo niewielu sędziów ma świadomość współczesnych instrumentów finansowych stosowanych przez banki, w tym charakteru prawnego i ekonomicznego kontraktu FX Swap (CIRS)[13]. Znikoma liczba składów orzekających dostrzega poważne zaniedbania ze strony banków dotyczące obowiązków informacyjnych o ryzyku ponoszonym przez konsumentów. Dotyczy to zwłaszcza wpływu niektórych czynników rynkowych na ryzyko kredytowe klientów (vide: dokument Międzynarodowego Funduszu Walutowego[14]). Z ustaleń poczynionych na podstawie tych dokumentów wynika, że banki w Polsce pod nazwą „kredytu” sprzedawały produkty spekulacyjne, poprzez które łączyły nieświadomego tego faktu konsumenta w parę z drugą stroną kontraktu walutowego (dużym bankiem zagranicznym osiągającym zyski ze spekulacji na walucie). Polski konsument: po pierwsze nie był przez bank w Polsce informowany, że został wplątany w grę na walucie z silniejszym od niego przeciwnikiem. Po drugie, bank w Polsce nie ponosił żadnego ryzyka kursowego, bo takowe zostało w całości przeniesione na kredytobiorców – dostarczycieli dla banków jako formalnych stron kontraktów FX SWAP (CIRS) całej waluty niezbędnej dla rozliczenia tych instrumentów finansowych. Zdaniem Stowarzyszenia sytuacja, w której konsument korzystający z usług kredytowych banku, pełniącego rolę instytucji zaufania publicznego, zostaje bez swojej wiedzy wplątany w grę walutową z silniejszą stroną w postaci zagranicznej instytucji finansowej nie powinna w państwie prawa mieć miejsca.

W związku z powyższym Stowarzyszanie Stop Bankowemu Bezprawiu zwraca się z prośbą do Pani Prezes o podjęcie wszelkich możliwych działań mających na celu rzetelną analizę zagadnień podniesionych w niniejszym piśmie, tak aby orzecznictwo było ujednolicone, oraz w pełni odpowiadało  przepisom unijnym i krajowym. Ujednoliceniu orzecznictwa może pomóc uchwała o podjęcie której wniósł Rzecznik Finansowy2.

 

Wniosek o informację publiczną

Stowarzyszenie prosi Sąd Najwyższy o dopowiedź na poniżesz pytania:

  • Zgodnie z artykułem 5 Ustawy o SN z dnia 23 listopada 2002 r. „Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego przedstawia właściwym organom uwagi o stwierdzonych nieprawidłowościach lub lukach w prawie, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej” Stowarzyszenie zwraca się z pytaniem do Prezesa Sądu Najwyższego, czy korzystając ze swoich kompetencji, zechciała Pani dotychczas podjąć działania w celu upowszechnienia znajomości Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993, oraz ujednolicenia orzecznictwa w poruszanych pismem sprawach? A jeśli kroki takie nie zostały jeszcze podjęte, to czy są planowane i w jakim zakresie?
  • Czy widzi Pani możliwość wystąpienia z wnioskiem o wyjaśnienie rozbieżności[15] w wykładni prawa dotyczących art. 69 Ustawy Prawo Bankowe, art 38511-3 kodeksu cywilnego w kontekście Dyrektywy 93/13, do 7 osobowego składu Sądu Najwyższego w trybie art. 60§1 Ustawy o Sądzie Najwyższym?

 

Z wyrazami szacunku,

Prezes
Arkadiusz Szcześniak

 

Załącznik 1

 

WYROKI ŁAMIĄCE PRZEPISY DYREKWYWY W SPOSÓB RAŻĄCY

(NIEKORZYSTNE DLA KONSUMENTÓW  –  brak zastosowania 93/13 oraz art 3851§1-3 kodeksu cywilnego)

 

Najważniejsze wyroki:

Sąd Najwyższy IV CSK 362/14 z dn. 19 marca 2015 r.

 

SR w Rawiczu –  I C 94/17 z 16 czerwca 2017r.

SO w Elblągu – I C 5/16 z 17 listopada 2016r.

SO we Wrocławiu, I C 905/16 z dn. 25 maja 2017 r.

SO Łodzi III Ca 881/17 z 9 października 2017r.
SO w Warszawie, IC 524/16. z dnia 16 listopada 2016r.

SO w Łodzi , sygn. akt III Ca 881/17 z 9 październik 2017r.

SR dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. akt I C 203/15, z dnia 7 marca 2017r.

SR dla Warszawy – Śródmieścia, sygn. akt VI C 723/15 z dn. 10 listopada 2017r.

SO w Warszawie I C 911/15 z 24 marca 2017r.
SO w Warszawie XXV C 1005/15 z 2 marca 2016 r.
SO w Warszawie XXV C 342/16, z 6 grudnia 2016 r.
SO w Warszawie I C 489/16 z dn. 7 lutego 2017r.
SO w Warszawie  I C 318/16 z dn. 31 marca 2017r.

SO w Warszawie XXIV C 837/14  z dnia 4 stycznia 2016

SO w Warszawie XXVII Ca 3360/16 z dn.13 stycznia 2017r.

SR dla W-wy Śródmieścia VI C 723/15

SA w Katowicach  I ACa 1114/16, z dnia 5 maja 2017.

SA w Krakowie  I ACa 645/16, z dnia 4 października 2016.

SO Łodzi  III Ca 1395/16 – z dnia 28 grudnia 2016.

SO w Łodzi  III Ca 1967/16 – z dnia 19 kwietnia 2017.

SO w Warszawie XXVII Ca 3477/16 -z dnia 22 czerwca 2017.

SR dla W-wy-Mokotowa   I C 3561/15 -z dnia 27 września 2016.

SO w Olsztynie I C 192/16, z dnia 23 stycznia 2017.

SO w Warszawie XXVII Ca 3046/16., z dnia 24 maja 2017.

SA w Warszawie I ACa 456/16 -, z dnia 12 czerwca 2017.

SO w Warszawie I C 489/16. -, z dnia 7 lutego 2017.

SA w Szczecinie I ACa 263/17 – z dnia 2 sierpnia 2017.

SO w Łodzi I C 553/15 -, z dnia 28 kwietnia 2017.

SO w  Łodzi II C 52/15 – z dnia 27 lutego 2017.

 

PRZYKLADOWE WYROKI  UWZGLĘDNIAJĄCE PRZEPISY DYREKTYWY

 

1             Usunięcie abuzywnej klauzuli indeksacyjnej

SR dla W-wy-Woli II C 2115/17 z dn. 30 października 2017r.

SR dla W-wy-Woli   II C 2078/16

SR dla W-wy-Śródmieścia VI C 3044/15. z dnia 30 sierpnia 2017r.

SR dla W-wy-Śródmieścia akt VI C 2292/15, z dnia 24 sierpnia 2017r.

SR dla W-wy-Śródmieścia akt VI C 1713/15, z dnia 29 kwietnia 2016 r..

SO we Wrocławiu (II Ca 2200/16)  20 lipca 2017r. który utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej (XIV C 2126/15).
SO we Wrocławiu (II Ca 2227/16) z dn. 10 sierpnia 2017 r. który utrzymał w mocy  wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej z 1 sierpnia 2016 r. (XIV C 2227/15).
SR dla Warszawy – Śródmieścia, VI C 3044/15, wyrok z dnia 30 sierpnia 2017r.
SR dla Warszawy-Śródmieścia, VI C 2292/15, wyrok z dnia 24 sierpnia 2017r.r.

  1. Stwierdzenie nieważności umowy

SO w Warszawie III C 299/15 z dn. 17 maja 2017r.

SO w Warszawie XXV C 1059/16 z dnia 24 listopada 2017r.

SO w Warszawie, I C 776/16, wyrok z dnia 2 czerwca 2017 r

SO w Warszawie, III C 1073/14, z z dnia 22 sierpnia 2016 r.

SO w Warszawie, .,XXIV C 1094/14,  XXIV C 1094/14. z 4 października 2017 r

SO w Warszawie, I C 776/16, z dn. 2 czerwca 2017 r.

 

  1. Uchylenie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego , oddalenie powództwa banku

SA we Wrocławiu  I ACa 1383/16 z 10 kwietnia 2017r.

SO w Warszawie I C 1233/16, z 29 czerwca 2017r.

SO w Warszawie XXIVC 909/15, z 11 września 2017r.

SO w Poznaniu, XVIII C 293/17 dnia 17 października 2017 r.

SO w Poznaniu  I C 1572/16, 14 lipca 2017

SO w Toruniu I C 916/16 z dn. 13 lipca 2016r.

SO w Kielcach, I C 1435/16, z dn. 3 października 2016r.

SO we Włocławku. sygn. akt I C 214/17.

SO w Warszawie, XXV C 272/16,  z dn. 7 listopada 2017 r.

 

[1] art. 1 z dnia 6 września 2001 r. Ustawy o dostępie do informacji publicznej “Każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie.”

[2] Aleksandra Wiktorow, Rzecznik Finansowy nr pisma RF/WBK/144/BJW/17 z dnia 3 kwietnia 2017, odnośnik do pisma:  https://rf.gov.pl/pdf/Wniosek_SN_klauzule_abuzwyne.pdf

[3] Odpowiedź na petycję z dnia 3 czerwca przez Prezesa UOKiK Marka Niechciała pismo z dnia 4 września 2017 roku o sygnaturze DOiK-053-8/17/LW   odnośnik do pisma: https://uokik.gov.pl/download.php?id=18995

[4] ] Wyrok w sprawie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego – http://trybunal.gov.pl/rozprawy/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/art/7563-kierowanie-przez-banki-wierzytelnosci-do-postepowania-egzekucyjnego-z-pominieciem-sadowego-post/

[5] Vide: załącznik 1 do niniejszego pisma

[6] Andrzej Kidyba (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna
Waloryzacji sądowej nie można też stosować, jeżeli obowiązujące przepisy przewidują odrębny mechanizm określania świadczenia, o czym expressis verbis stanowi art. 3581 § 5 k.c. […] Ustawodawca może przewidywać też odmienny sposób, aby uwzględnić zmianę siły nabywczej pieniądza. Tak jest w przypadku opłat z tytułu użytkowania wieczystego, stąd waloryzacja umowna lub sądowa nie znajdzie zastosowania do opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.

[7]Art. 2. Banki mogą udzielać kredytów o stałej stopie oprocentowania przy uzależnieniu wysokości kapitału od innego niż pieniądz miernika wartości (klauzula zbożowa, klauzula złota, klauzula walutowa i inne).

ksi.home.pl/archiwaprzelomu/obrazy/AP-6-1-1-23_47.PDF

[8] Sąd bardzo wyraźnie wskazuje, że klauzula walutowa pełni rolę zmiennego oprocentowania:
W wyniku negocjacji prowadzonych przez strony mogą być też zróżnicowane kryteria zmiany oprocentowania; np. w odniesieniu do kredytów udzielanych rolnictwu może być przyjęta tzw. klauzula waloryzacyjna zbożowa, a w odniesieniu do kredytów udzielanych przedsiębiorstwom tzw. klauzula walutowa.

[9] Narodowy Bank Polski: „Należy podkreślić, że kredyt w walucie polskiej „denominowany lub indeksowany” w innej walucie niż polska, jest kredytem w złotych. Przyjęcie klauzuli indeksowej w postaci innej waluty … nie przekreśla faktu, że zobowiązanie zostało wyrażone w złotych”:

http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/0/74B40D99361DC6CAC12578C60042584B?OpenDocument

[10] Narodowy Bank Polski: „Kredyt udzielony w walucie polskiej (choćby indeksowany, czy denominowany w innej walucie, co wpływa tylko na jego wysokość), powinien być spłacany w walucie polskiej.”: http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/0/A430E654664F68C3C12578CB002B2ECF?OpenDocument

[11] Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego –

„… kredyt denominowany lub indeksowany do waluty obcej nie jest na pewno w niej udzielony…”

http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/0/2EC20C135A0B96F6C12578D4004464C0?OpenDocument

[12] TRIBUNAL SUPREMO SALA CIVIL GABINETE TÉCNICO  Sentencia 608/2017, de 15 de noviembre. CIP 2678/2015  odnośnik do publikacji: https://www.asufin.com/sentencias/supremo/STS_171115_BARCLAYS_REVOCA_150414_AP8_MADRID_REVOCA_140512_JPI84_MADRID_HMD_TRANSPARENCIA_ASUFIN_SIN.pdf

[13] K. Semczuk – Charakter prawny kontraktu Swap – e-Finanse 3/2005
www.pbc.rzeszow.pl/Content/4268/2005_3_wszystko.pdf

[14] Bergljot B. Barkbu i Li Lian Ong : “FX Swaps: Implications for Financial and Economic Stability” opublikowany przez International Monetary Fund, 2010 rok odnośnik do publikacji: https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2010/wp1055.pdf

[15] Vide: załącznik 1 do niniejszego pisma

 


Treść pisma w postaci PDF:

III.P.13.2017-Wniosek SN

Odpowiedź ze strony Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy_odp.11.12.2017_03.01.180001_